Een blik op de Workshop ‘Sleutels voor een inclusieve zorg’: meer steun voor sekswerkers

Hoe kunnen we de toegang tot rechten voor sekswerkers (SW) verbeteren? En hoe kunnen we in de praktijk de drempels voor toegang tot welzijns- en gezondheidsdiensten in Brussel verlagen? In een context die gekenmerkt wordt door sociale ongelijkheden op het vlak van gezondheid, stigmatisering van sekswerkers, meervoudige discriminatie, huisvestingsproblemen en problematische toegang tot sociale hulp geeft de workshop ‘Sleutels voor een inclusieve zorg’, die op 28 oktober 2025 gezamenlijk werd georganiseerd door Brusano en BruZEL, het woord aan Espace P. en UTSOPI.

Het doel van deze workshop is om, op basis van de jarenlange ervaring en expertise van twee verenigingen, een verscheidenheid aan inclusieve praktijken te presenteren en te delen die worden toegepast in het buurtwerk met sekswerkers.

De belangrijkste ideeën die de visie van Espace P en UTSOPI vormen en hun werk inspireren, zijn: mensen meer zeggenschap geven, risico’s beperken en een vertrouwensband opbouwen. Om deze vertrouwensrelatie op te bouwen – wat tijd kan kosten – combineren beide organisaties online permanenties, veldwerk/preventie op straat, outreach en beschikbaarheid van professionals in de kantoren van de verenigingen.

De uitdaging om het stigma aan te pakken wordt vanaf het begin als heel belangrijk beschouwd: er is vaak echte angst om te praten en de activiteit openbaar te maken, er zijn nog steeds veel taboes, en dan hebben we het nog niet eens over represailles of geweld in de sector. In dit kader schetsen de twee verenigingen een aantal richtlijnen rond communicatie en houding van professionals: neutraal zijn, vriendelijk zijn, geen ongevraagde meningen geven.

De Toolbox openen

Er wordt een toolbox voorgesteld die nuttig kan zijn voor elke professional die betrokken is bij sekswerk:

• Wees je bewust van hoe je naar de realiteit en ervaringen van prostitutie kijkt, en om te letten op de woorden die je gebruikt, de manier waarop je praat, de uitspraken die je doet, niet te oordelen en projecties te vermijden;
• Wees in staat om jezelf in vraag te stellen, om in teamverband te werken, om niet vast te houden aan vaste standpunten, temeer omdat prostitutie evolueert en van gedaante verandert (straat, escort, online enz.);
• Wees je bewust van de realiteit dat sekswerkers geen gebruik maken van hun rechten: er zijn veel obstakels/beperkingen (geweld, isolement, terugtrekken in zichzelf, huisvesting, geestelijke gezondheid, ineffectiviteit van sociale rechten enz.).

Communiceren over en cultiveren van inclusieve praktijken

Er worden enkele inclusieve praktijken gedeeld om de algemene welzijns- en gezondheidsactoren in Brussel te inspireren in hun eigen aanpak en acties:

• Bestrijd vooroordelen, stereotypen en clichés over sekswerkers die nog steeds wijdverbreid zijn in de samenleving;
• Heb aandacht voor non-verbale communicatie, gebaren en lichaamstaal en ga in dialoog met sekswerkers op basis van een zorgzame, niet-oordelende benadering, waarbij je op subtiele wijze ontcijfert wat er wel en niet wordt gezegd;
• Werk in een netwerk met OCMW’s, politie, justitie, huisvestingsinstanties en verschillende sociale diensten;
• Garandeer anonimiteit en discretie op dagelijkse basis;
• Toon empathie en respect.

Delen van enkele goede praktijken in opvolging en ondersteuning van SW

Sommige welzijns- en gezondheidsactoren evolueren en staan open voor een meer inclusieve benadering van sekswerkers. De mentaliteit verandert. Zo belichtte de workshop ‘Sleutels voor een inclusieve zorg’ positieve samenwerkingen en innovatieve projecten, waarbij Espace P. samenwerkt met het OCMW van Brussel-Stad en met het OCMW Schaarbeek om SW beter te ondersteunen, informeren en helpen.

Het doel van Espace P. is om het project uit te breiden naar andere OCMW’s in Brussel, om zo een grotere positieve impact te hebben op SW.

Enkele uitdagingen bespreken

Na de presentaties van UTSOPI en Espace P. vond er een boeiende uitwisseling plaats tussen de deelnemers en de sprekers. Samengevat kwamen er verschillende onderwerpen aan bod. Zo kon de waaier van inclusieve praktijken die Espace P dagelijks toepast worden aangevuld:

• De sleutelrol van de politie in het werk op het terrein en het belang om politieagenten te blijven opleiden over de situatie van sekswerkers;
• Taalgebruik, en ruimer gezien cultuur, als een pluspunt/belemmering voor werk op het terrein. Espace heeft geen interculturele bemiddelaars, maar de werknemers spreken vaak meerdere talen, wat het gemakkelijker maakt om toegang te krijgen tot en contact te leggen met SW. Met Chinese SW was het bijvoorbeeld lastig, maar toen kwam er iemand die Chinees sprak mee met Espace P en dat heeft het contact en het vertrouwen bevorderd. Er zijn ook Franse lessen voor SW.
• Sommige spelers merken dat ze soms in contact komen met dakloze vrouwen die zich prostitueren, maar dat niet (durven) zeggen: Espace P deelt een aantal tips over hoe je de dialoog kan aangaan en met finesse kan communiceren. Die tips zijn beschikbaar op de website van Espace P (met verschillende categorieën zoals ‘Ik ben sekswerker’, ‘Ik ben sekswerker en migrant’, ‘Ik ben maatschappelijk werker’, ‘Ik ben student en sekswerker’);
• SW die in contact staan met generalistische organisaties verdwijnen vaak van de ‘radar’. Dat baart hulpverleners zorgen, omdat ze niet weten hoe ze dit moeten interpreteren. Dat roept vragen op voor generalistische organisaties en professionals. Espace P. zegt dat het verloop nog altijd hoog is dat het belangrijk is om de tijd te nemen, te checken of het antwoord gepast is, en met begrip de woorden en gebaren van mensen te ontcijferen zodat je ze beter kunt helpen.